Về Bom Bo nghe khúc đại ngàn

Địa danh sóc Bom Bo được nhạc sĩ Xuân Hồng khắc họa trong ca khúc nổi tiếng, với âm điệu tiếng chày giã gạo nuôi quân của đồng bào S’tiêng năm xưa, từng đi vào lịch sử dân tộc trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Sóc Bom Bo hôm nay đã trở thành điểm du lịch tiêu biểu của quê hương Bình Phước trong thời kỳ đổi mới và phát triển.

Theo quốc lộ 14 đến ngã ba Minh Hưng, rẽ vào Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo thuộc xã Bình Minh, huyện Bù Đăng. Những con đường liên xã nắng bụi, mưa lầy xưa kia, nay đã thay thế bằng đường bê tông sạch đẹp, tiện lợi cho giao thông. Những vườn điều xanh tốt chạy dài theo dải đất thung lũng ven lưng đồi, như tạo nên một bức họa đồ nhìn không chán mắt.

Khuôn viên Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo rộng 113 ha, chia thành 2 khu. Khu trưng bày truyền thống văn hóa, lịch sử của đồng bào S’tiêng và nhiều hiện vật, hình ảnh trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, Mỹ. Khu dành cho vui chơi, giải trí, lễ hội, ẩm thực. Năm 2020, khu bảo tồn đã thuê đúc bộ chiêng đồng khổng lồ gồm 12 cái từ Ý Yên, tỉnh Nam Định đưa vào trưng bày tại đây. Hiện khu bảo tồn đang hoàn thiện hồ sơ để trình Tổ chức kỷ lục Việt Nam công nhận là bộ chiêng lớn nhất Việt Nam.

Để hướng tới chiến lược du lịch xanh, khu bảo tồn đã xây dựng Làng văn hóa du lịch kiểu homestay. Có nhà dài, tức nhà xây dựng theo kiểu truyền thống của người S’tiêng, là nơi sinh hoạt cộng đồng của bà con. Men theo đó là những căn hộ được xây kiên cố do khu bảo tồn cấp cho những gia đình trẻ người S’tiêng, có khả năng làm nghề truyền thống, là những sản phẩm phục vụ khách du lịch. Tại đây du khách còn được thưởng thức những món ăn đặc sản của địa phương như: cơm lam, thịt nướng, đọt mây, lá nhíp, canh thụt, canh măng chua cá lăng… Giá cả cũng phải chăng, phù hợp với mọi đối tượng.

Âm vang khúc đại ngàn

Đến với Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo, du khách còn được thưởng thức những “món ăn tinh thần” như: Nghe đánh cồng chiêng, hát múa, biểu diễn nhạc cụ theo yêu cầu. Đội văn nghệ khu bảo tồn thành lập năm 2016, với khoảng 30 nghệ nhân, chủ yếu là người dân tộc S’tiêng, do ông Phạm Anh Tuấn, Phó trưởng ban khu bảo tồn phụ trách. Sau những ngày lao động vất vả, mỗi tuần họ lại cùng nhau tập trung luyện tập nhiều tiết mục mới để tích lũy thêm vốn bài biểu diễn. Bên cạnh đó, khu bảo tồn còn mời các nhân vật nổi tiếng như nghệ nhân Trương Đình Chiếu – kỷ lục gia châu Á về nhạc cụ dân tộc, tập huấn biểu diễn cồng chiêng, đánh đàn đá. Các ca sĩ, nghệ sĩ truyền dạy hát múa, giúp đội văn nghệ nâng cao hơn về kỹ năng thể hiện.

Tiết mục múa “Tiếng chày trên sóc Bom Bo”

Trong chuyến đi cùng đoàn văn nghệ sĩ vào một ngày cuối năm, tôi được trải nghiệm đêm lửa trại giữa đại ngàn. Với không khí se lạnh của mùa đông phương Nam, mọi người như thấy ấm áp bên ánh lửa bập bùng. Ché rượu cần của người S’tiêng có mùi thơm rất lạ của vị lá rừng thật quyến rũ. Từng du khách đã không thể ngồi yên, liên kết thành vòng đi theo điệu cồng chiêng vang xa, lúc trầm, lúc bổng dội vào vách núi, như đưa ta về miền cổ tích gặp chàng Jơn, chàng Jang trong sử thi S’tiêng huyền bí. Tiếp theo là những cô gái, chàng trai trong trang phục truyền thống bước ra hát múa trên nền nhạc đậm chất dân ca S’tiêng. Nét mộc mạc, hồn nhiên, pha chút hiện đại, trẻ trung, điệu đàng. Giọng hát trong trẻo, ngọt ngào của cô sơn nữ cất lên: Em đẹp như hoa cây thiêng của núi rừng… em tựa ánh sao rạng ngời như ánh trăng rằm… Tiếng hát hòa quyện với điệu múa S’tiêng, mềm mại, uyển chuyển như gọi mời, thu hút sự chú ý của bao du khách. Nối tiếp nguồn cảm xúc của người xem là sự xuất hiện của nghệ nhân biểu diễn đàn đá, kèn bầu. Với sự khéo léo của đôi tay nghệ nhân trẻ, giai điệu bài hát Tiếng chày trên sóc Bom Bo vang lên trên phím đàn đá nghe vừa lạ vừa quen. Mọi người cùng cổ vũ bằng những tràng pháo tay và hát theo điệu nhạc, làm cho không khí đêm lửa trại như vỡ òa trong cảm xúc dạt dào.

Niềm vui với những thành tích

Từ ngày thành lập đến nay, Đội văn nghệ Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo đã gặt hái nhiều thành tích nổi bật rất đáng ghi nhận, qua các kỳ tham gia liên hoan cấp khu vực và quốc gia. Tại lễ hội văn hóa thổ cẩm Việt Nam lần thứ I tại Đắk Nông năm 2019, đội đã giành 4 giải A cho các tiết mục: múa Tiếng chày trên sóc Bom Bo, Bản sắc cồng chiêng, trình diễn trang phục truyền thống và trình diễn lễ cúng mừng lúa mới của dân tộc S’tiêng. Năm 2020, tham gia lễ hội văn hóa thổ cẩm Việt Nam lần thứ II tại Đắk Nông, đội được tặng bằng khen cho chương trình nghệ thuật Âm vang đại ngàn. Các nghệ nhân Điểu Thị Dôn, Điểu Thị Vơn, Điểu Thị Xia được tặng giấy chứng nhận hoàn thành xuất sắc phần thi dệt thổ cẩm truyền thống.

Biên đạo, nghệ sĩ múa Hà Nhung là người đam mê và tâm huyết với văn hóa truyền thống dân tộc, được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Phước mời dàn dựng nhiều chương trình cho đội văn nghệ Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo bày tỏ: Mong sao các sở, ngành sẽ tạo điều kiện để đội tìm kiếm thêm nhiều diễn viên trẻ là con em đồng bào S’tiêng, đào tạo các em thành đội ngũ kế cận trong thời gian tới.

Mùa xuân lại về, Bom Bo hôm nay đã “thay da đổi thịt”. Đặc biệt, cuộc sống của đồng bào S’tiêng đã có những bước khởi sắc và luôn nhận được sự quan tâm của chính quyền địa phương. Sóc Bom Bo năm xưa không những mãi lắng đọng tiếng chày giã gạo nuôi quân trong lòng người dân cả nước, sóc Bom Bo hôm nay là điểm du lịch lý tưởng của bạn bè muôn phương./.